Zmęczenie związane z długotrwałym korzystaniem z narzędzi komunikacyjnych online, zwłaszcza w kontekście pracy zdalnej, to temat, który stał się bardzo istotny w ostatnich latach, szczególnie w związku z pandemią COVID-19, która zmusiła wielu ludzi do przemieszczenia swojej pracy do świata wirtualnego.
Masowe wprowadzenie pracy zdalnej początkowo wywołało silny opór i obniżenie efektywności pracowników. Z czasem wypracowani skuteczne metody oraz standardy pracy. Poprawie uległy także możliwości techniczne, oprogramowanie oraz przepustowość sieci Internet. Yuval Noah Harari w swojej książce „21 lekcji na 21 wiek”[1] podkreśla, że współczesny rozwój technologii szczególnie w zakresie komunikacji oraz przetwarzania danych znacząco przewyższa ludzkie możliwości adaptacyjne, dlatego oprócz wielu dobrodziejstw niesie ze sobą zagrożenia. Jednym z nich jest zmęczenie wirtualne, szczególnie obecnie zauważalne w zespołach pracujących online oraz hybrydowo.
Koniec pandemii COVID-19 pozwolił na powrót do normalności, jednak okazało się szybko, że pracownicy niekoniecznie pałają entuzjazmem na myśl o powrocie do starych reguł gry pracy stacjonarnej. Praca z domu dla wielu osób stała się wygodna, obniżająca koszty dojazdu do biur oraz oszczędzająca dużo z przeznaczanego na nią czasu. Cześć „siły pracowniczej” w dużych miastach, gdzie głównie skupione są biura podczas pandemii z zrezygnowała z wynajmowania mieszkań co generowało duże koszty i przeniosła się na przedmieścia lub dalsze lokalizacje o dużo trudniejszym dojeździe. Dlatego w obecnej sytuacji regularne dojazdy do biur stałyby się zbyt kosztowne „zjadając” wynagrodzenie. Doprowadziło to do rozpowszechnienia pracy hybrydowej polegającej na łączeniu 50/50 czasu w biurze i na „home office”
Niestety zauważono, że długa praca w środowisku online zaczęła wywoływać negatywne objawy nazwane zmęczeniem wirtualnym takie jak np. zmęczenie psychiczne: Częste korzystanie z narzędzi komunikacyjnych online prowadzi do przeciążenia psychicznego. Stałe przebywanie przed ekranem, ciągłe przetwarzanie informacji i konieczność utrzymywania uwagi prowadzi do wzrostu poziomu stresu i zmęczenia. Brak kontaktu z rzeczywistością: Praca zdalna ogranicza kontakt z rzeczywistością. Brak interakcji twarzą w twarz może prowadzi do uczucia izolacji i pogorszenia samopoczucia psychicznego. Zmęczenie fizyczne: Długotrwałe siedzenie przed ekranem prowadzi do zmęczenia fizycznego, bólu głowy, oczu i innych dolegliwości związanych ze zdrowiem. Korzystanie z narzędzi komunikacyjnych online może prowadzić do braku jasno określonych granic między pracą a życiem prywatnym. To może skutkować nadmiernym angażowaniem się w pracę poza ustalonymi godzinami pracy. Choć narzędzia komunikacyjne online ułatwiają komunikację, mogą również prowadzić do nadmiernego skupienia na krótkoterminowych zadaniach komunikacyjnych kosztem długoterminowej produktywności. Ciągłe sprawdzanie wiadomości e-mail czy czatów skutkuje rozproszeniem i utratą skupienia. Zjawisko “Zoom fatigue”: Termin ten został wprowadzony w kontekście pandemii, aby opisać zmęczenie wynikające z częstych wideokonferencji. Stałe patrzenie na ekrany w trakcie spotkań wideo może być szczególnie męczące dla oczu i umysłu.
Dodatkowo wzmocnieniu uległo zjawisko Multitaskingu. Wielozadaniowość może prowadzić do wykonania większej liczby zadań w krótszym czasie. Jednakże może to także prowadzić do niższej jakości pracy (brak Flow). Skupienie się na jednym zadaniu często pozwala na lepsze zrozumienie i głębszą analizę, co prowadzi do lepszych wyników
Powstaje pytanie jak skutecznie zapobiegać zmęczeniu wirtualnemu i przeciwdziałać jego negatywnym aspektom?
Poniżej lista 5 kroków:
1. Regularne przerwy od ekranu.
2. Stworzenie klarownych granic między pracą a życiem prywatnym.
3. Zadbaj o swoje zdrowie fizyczne, regularnie ćwicz i dbaj o ergonomię miejsca pracy.
4. Równowaga między komunikacją online a osobistą, jeśli to możliwe, spróbuj zorganizować spotkania w realnym świecie.
5. Rozważanie alternatywnych form komunikacji, takich jak rozmowy telefoniczne, które mogą być mniej męczące niż wideokonferencje.
Pamiętajmy, ważne jest zrozumienie, że choć narzędzia komunikacyjne online są niezbędne w dzisiejszym świecie, należy dbać o równowagę między ich wykorzystaniem a własnym zdrowiem psychicznym i fizycznym.
Zapraszam na nasze szkolenia.
dr Sylwester Pietrzyk
[1] „21 lekcji na 21 wiek” Y. N. Harari, Wydawnictwo Literackie 2018, Kraków
